มยํ ปน ‘‘วินา’’ติ นิปาตสฺส ปฏิเสธนมตฺตมตฺถํ คเหตฺวา ‘‘เอเกตฺถ สมฺมติ วินา สมเถหี’’ติ เอเตสุ สตฺตสุ อาปตฺติกฺขนฺเธสุ เอโก ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ วินา สมเถหิ สมฺมตีติ เอตมตฺถํ โรเจยฺยามฯ วุตฺตมฺปิ เจตํ ‘‘ยา สา อาปตฺติ อนวเสสา, สา อาปตฺติ น กตเมน อธิกรเณน กตมมฺหิ ฐาเน น กตเมน สมเถน สมฺมตี’’ติฯ

ฉอูนทิยฑฺฒสตาติ ‘‘อิธ, อุปาลิ, ภิกฺขุ อธมฺมํ ธมฺโมติ ทีเปติ, ตสฺมิํ อธมฺมทิฏฺฐิ เภเท อธมฺมทิฏฺฐิ, ตสฺมิํ อธมฺมทิฏฺฐิ เภเท ธมฺมทิฏฺฐิ, ตสฺมิํ อธมฺมทิฏฺฐิ เภเท เวมติโก, ตสฺมิํ ธมฺมทิฏฺฐิ เภเท อธมฺมทิฏฺฐิ, ตสฺมิํ ธมฺมทิฏฺฐิ เภเท เวมติโก, ตสฺมิํ เวมติโก เภเท อธมฺมทิฏฺฐิ, ตสฺมิํ เวมติโก เภเท ธมฺมทิฏฺฐิ, ตสฺมิํ เวมติโก เภเท เวมติโก’’ติ เอวํ ยานิ อฏฺฐารสนฺนํ เภทกรวตฺถูนํ วเสน อฏฺฐารส อฏฺฐกานิ สงฺฆเภทกกฺขนฺธเก วุตฺตานิ, เตสํ วเสน ฉอูนทิยฑฺฒสตํ อาปายิกา เวทิตพฺพาฯ

อฏฺฐารส อนาปายิกาติ ‘‘อิธ, อุปาลิ, ภิกฺขุ อธมฺมํ ธมฺโมติ ทีเปติ, ตสฺมิํ ธมฺมทิฏฺฐิ เภเท ธมฺมทิฏฺฐิ อวินิธาย ทิฏฺฐิํ อวินิธาย ขนฺติํ อวินิธาย รุจิํ อวินิธาย ภาวํ อนุสฺสาเวติ, สลากํ คาเหติ ‘อยํ ธมฺโม, อยํ วินโย, อิทํ สตฺถุสาสนํ, อิมํ คณฺหถ, อิมํ โรเจถา’ติ, อยมฺปิ โข, อุปาลิ, สงฺฆเภทโก น อาปายิโก น เนรยิโก น กปฺปฏฺโฐ น อเตกิจฺโฉ’’ติ เอวํ เอเกกสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ เอเกกํ กตฺวา สงฺฆเภทกกฺขนฺธกาวสาเน วุตฺตา อฏฺฐารส ชนาฯ อฏฺฐารส อฏฺฐกา ฉอูนทิยฑฺฒสตวิสฺสชฺชเน วุตฺตาเยวฯ

(5) โสฬสกมฺมาทิวณฺณนา

[478] กติ กมฺมานีติอาทีนํ สพฺพคาถานํ วิสฺสชฺชนํ อุตฺตานเมวาติฯ

อปรทุติยคาถาสงฺคณิกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

เสทโมจนคาถา

(1) อวิปฺปวาสปญฺหาวณฺณนา

[479] เสทโมจนคาถาสุ อสํวาโสติ อุโปสถปวารณาทินา สํวาเสน อสํวาโสฯ สมฺโภโค เอกจฺโจ ตหิํ น ลพฺภตีติ อกปฺปิยสมฺโภโค น ลพฺภติ, นหาปนโภชนาทิปฏิชคฺคนํ ปน มาตราเยว กาตุํ ลพฺภติฯ อวิปฺปวาเสน อนาปตฺตีติ สหคารเสยฺยาย อนาปตฺติฯ ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตาติ เอสา ปญฺหา กุสเลหิ ปณฺฑิเตหิ จินฺติตาฯ อสฺสา วิสฺสชฺชนํ ทารกมาตุยา ภิกฺขุนิยา เวทิตพฺพํ, ตสฺสา หิ ปุตฺตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตนฺติฯ

อวิสฺสชฺชิตคาถา ครุภณฺฑํ สนฺธาย วุตฺตา, อตฺโถ ปนสฺสา ครุภณฺฑวินิจฺฉเย วุตฺโตเยวฯ

ทส ปุคฺคเล น วทามีติ เสนาสนกฺขนฺธเก วุตฺเต ทส ปุคฺคเล น วทามิฯ เอกาทส วิวชฺชิยาติ เย มหาขนฺธเก เอกาทส วิวชฺชนียปุคฺคลา วุตฺตา, เตปิ น วทามิฯ อยํ ปญฺหา นคฺคํ ภิกฺขุํ สนฺธาย วุตฺตาฯ

กถํ นุ สิกฺขาย อสาธารโณติ ปญฺหา นหาปิตปุพฺพกํ ภิกฺขุํ สนฺธาย วุตฺตาฯ อยญฺหิ ขุรภณฺฑํ ปริหริตุํ น ลภติ, อญฺเญ ลภนฺติ; ตสฺมา สิกฺขาย อสาธารโณฯ

ตํ ปุคฺคลํ กตมํ วทนฺติ พุทฺธาติ อยํ ปญฺหา นิมฺมิตพุทฺธํ สนฺธาย วุตฺตาฯ

อโธนาภิํ วิวชฺชิยาติ อโธนาภิํ วิวชฺเชตฺวาฯ อยํ ปญฺหา ยํ ตํ อสีสกํ กพนฺธํ, ยสฺส อุเร อกฺขีนิ เจว มุขญฺจ โหติ, ตํ สนฺธาย วุตฺตาฯ

ภิกฺขุ สญฺญาจิกาย กุฏินฺติ อยํ ปญฺหา ติณจฺฉาทนํ กุฏิํ สนฺธาย วุตฺตาฯ ทุติยปญฺหา สพฺพมตฺติกามยํ กุฏิํ สนฺธาย วุตฺตาฯ

อาปชฺเชยฺย ครุกํ เฉชฺชวตฺถุนฺติ อยํ ปญฺหา วชฺชปฏิจฺฉาทิกํ ภิกฺขุนิํ สนฺธาย วุตฺตาฯ ทุติยปญฺหา ปณฺฑกาทโย อภพฺพปุคฺคเล สนฺธาย วุตฺตาฯ เอกาทสปิ หิ เต คิหิภาเวเยว ปาราชิกํ ปตฺตาฯ